|
عنوان
|
رباعیات مقالات شمس تبریزی از مولانا نیست
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
رباعیات، مولانا، مقالات شمس تبریزی، دیوان کبیر، محمدعلی موحد
|
|
چکیده
|
از حدود 197 بیت فارسی موجود در کتاب مقالات شمس تبریزی که حدود نصف آ ن ها به رباعیات اختصاص دارد، حداقل 40 رباعی در دیوان کبیر و آثار منثور مولانا نیز آمده است. همچنان که از انواع دیگر شعر مندرج در مقالات شمس، ابیاتی در غزلیات دیوان کبیر هست که در نظر اول به مثابۀ منبع اصلی اشعار مقالات تلقی می شود؛ استاد موحد نیز در تعلیقات مقالات شمس به صرف پیداشدن رباعی یا بیتی در دیوان کبیر، آن را به عنوان منبع استشهاد شمس تلقی کرده و گذشته اند. به استثنای چند مورد، با لحاظ منابع کهن تری که در برخی تحقیقات، ازجمله مقالۀ موجود، برای هرکدام از ابیات فارسی مقالات شمس پیدا و معرفی شده است، اکنون با اطمینان می توان گفت که شعری از مولانا در مقالات شمس نیامده است و اشعار مشترک مقالات و آثار مولانا، بیانگر تاثیر حیرت آور شمس بر مولانا بوده و حاکی از آن است که مولانا نه تنها کلمات و حکایات و آموزه های شمس را مغتنم شمرده و در مطاوی ابیات مثنوی و دیوان آورده است، بلکه حتی ابیات دیگران را که بر زبان شمس جاری شده، به مثابۀ یادگارهایی گران بها و الهام بخش، همواره بر لب داشته است. مریدانی که این ابیات را از زبان او می شنیده اند به تصور این که سروده های خود اوست، به نام او ثبت کرده و در دیوان او باقی گذاشته اند. در این مقاله تنها به منابع و سرایندگان رباعیات مقالات شمس پرداخته شده و جز چند مورد، برای اغلب آن ها منابع مکتوب کهن تری ذکر شده است.
|
|
پژوهشگران
|
رحمان مشتاق مهر (نفر اول)، مهناز نظامی عنبران (نفر دوم)
|