|
Title
|
بررسی جایگاه ذات گرایی ارسطویی در مباحث کلام فلسفی اسلامی
|
|
Type of Research
|
Thesis
|
|
Keywords
|
ارسطو، ذات، ذات گرایی، جوهر، عرض
|
|
Abstract
|
وقتی سخن از فلسفه میرود نمیتوان به سادگی از نام ارسطو گذر کرد؛ چرا که آرای او همچنان محل چالش متفکران میباشد. از جملهی این ایدهها نظریهی ذاتگرایی ارسطویی است که یکی از سه جریان متافیزیکی تاریخ تفکر فلسفی را شکل میدهد. مفهوم جوهر یا همان ذات، محور فلسفهی ارسطو بوده و کلید واژهی مرکزی متافیزیک او به شمار میآید. او در کتاب پنجم مابعدالطبیعه در باب ذات میگوید: زیر لایهی نهایی که همه چیز وابسته به آن است. یعنی یک ویژگی ذاتی خاصیتی است که یک شیء چنانچه آن را از دست بدهد دیگر وجود نخواهد داشت. ارسطو در باب جوهریت یک شیء بیان میکند که جوهر یک چیز همان چیزی است که هست و با تغییر خواص آن چیز ثابت میماند. ارسطو بیان میکند که اگر اشیاء فاقد ذات بوده و یا به عبارتی جزو اعراض باشند نمیتوان در باب آنها اندیشید فلذا با پذیرش تمایز صفات ذاتی و عرضی است که میتوان آنها را از هم تمییز داده و با تعریف آنها در سایهی جنس و فصل دربارهی آنها سخن گفت و اندیشه کرد، زیرا ارسطو در معرفتشناسی خود به صراحت اعلام میکند که تعریف شیء بیانگر ذات آن است. در همین راستا حکما و متکلمان اسلامی از جمله ابنسینا تحت تاثیر اندیشهی ارسطویی برای افراد و اشیاء قائل به ذاتی شدند که مستقل از اندیشهی ماست و از آنجا که ارسطو تعریف حقیقی را در سایهی جنس و فصل ممکن میدانست، آنها نیز در تعریف و تشریح گزارههای کلامی از مفاهیم ذاتی و عرضی و جنس و فصل بهره بردند. ابن سینا در فصل بیست و چهارم از نمط چهارم اشارات و تنبیهات و در ضمن احکام واجبالوجود بیان میکند: «واجبالوجود با هیچ چیزی در ماهیت مشارکت ندارد. زیرا هر ماهیتی غیر از ماهیت واجبالوجود مقتضی امکان وجود است. اما وجود، خود ماهیت یا جزء چیزی که برای آن ماهیت است نمیباشد؛ به عبارت دیگر وجود داخل در ماهیت چیزهایی که برای آنها ماهیت است، نمیباشد، بلکه عارض بر آنهاست. پس واجبالوجود با هیچ چیزی در معنای جنسی و نوعی مشارکت ندارد؛ لذا نیازی نخواهد داشت که از آنها به معنای فصلی یا به معنای عرضی جدا گردد، بلکه واجبالوجود به تمام ذات از ماهیت ممکن جداست. پس برای ذات واجبالوجود حدی نیست، زیرا برای آن جنس و فصلی نیست» (ابنسینا1401: 275). این رویکرد ذاتگرایانه علاوه بر فلسفهی اسلامی، در اندیشههای کلامی متاثر از فلسفهی اسلامی ن
|
|
Researchers
|
(Student)، mansour Imanpour (Primary Advisor)، ahmad hamdollahi (Advisor)
|