|
Title
|
بررسی رابطه اخلاق و معاد از منظر علامه طباطبایی
|
|
Type of Research
|
Thesis
|
|
Keywords
|
اخلاق ، معاد ، علامه طباطبایی، رابطه اخلاق و معاد
|
|
Abstract
|
ساحت اخلاق چه در حوزه عمل و چه از حیث نظری و معرفتی، یکی از مباحث دیرین تاریخ فلسفه است. و در باب آن از جهات مختلف، سخنان و آرای مختلفی ارائه شده است و مکاتبی چون اخلاق وظیفه، اخلاق مبتنی بر نتیجه و اخلاق فضیلت در این باب شکل گرفته است ( .....). سخنان و آرای علامه طباطبائی در این باب پیچیده و قابل توجه است. ایشان از یک طرف خوب و بد اخلاقی و تشخیص فضایل و رذایل را فطری دانسته و فطرت آدمی را بستر و خاستگاه اخلاق و دین معرفی می کنند (طباطبائی،1373، ج5، ص198؛ همان، ج6، ص113؛ همان، ج16، ص67)؛ از طرف دیگر تحقق این اخلاق را به نتیجه آن موکول می نمایند و به صراحت می نویسند: "ملاک کار نیک و بد همان اثر حاصل از آن برای انسان است و بر آن اساس، کارها، خوب یا بد نامیده می شوند و بر آن اساس، آدمی محاسبه و دارای پاداش یا عقاب می شود؛ نه براساس متن عمل خارجی که تنها نوعی از حرکت است" ( 1372، ج16، ص83). ایشان در یک نگاه کلان، ظرف اصلی تحقق نتایج اعمال را نیز همان جهان آخرت دانسته و معاد مشتمل بر پاداش و جزا را ضامن بی بدیل دین و اخلاق قلمداد می کند. برخی تعابیر او در این زمینه چنین است: " المعاد هو الغرض من الخلقه" (1372، ج14، ص283). " لایقوم دین علی ساق الا بمعاد" (1372، ج5،ص263). بنابراین از نظر ایشان، ایمان به آخرت و اذعان به حساب و جزا، تنها اصلی است که انسان را از ارتکاب اعمال بد باز می دارد و او را ملازم طریق سعادت می کند و "هیچ یک از معارف اصلی حتی توحیدی که همه اصل ها بدان منتهی می شود، ایران را ندارد" ( 1372، ج12، ص296). پس بدون محاسبه و جزا "فیکون الشرع لغوا و الامر و النهی سدی لا اثر لهما" ( 1372، ج14، ص153).
افزون بر رابطه فوق میان اخلاق و معاد، یک رابطه دیگری میان آن دو مطرح است و آن تحقق سنخ معاد برای هر فردی متناسب با اعمال دنیوی اوست. از نظر علامه طباطبائی حقیقت و مسمای اعمال به تدریج هویت آدمی را تشکیل می دهد و با حضور یا تجسم خود سنخ معاد آدمی را تشکیل می دهد. بنابراین می توان گفت که معاد هم علت غایی برای انجام کارهای نیک و اجتناب از کارهای زشت است و هم عینیت و تحقق و نتیجه اعمال اخلاقی است!
تحلیل این رابطه دو سویه، موضوعی است که این پایان نامه آن را انجام خواهد داد
|
|
Researchers
|
Maryam Ashrafi (Student)، mansour Imanpour (Primary Advisor)، sohrab haghighat (Advisor)
|