|
چکیده
|
چکیده:
پیامبراسلام (ص)، امامان (ع) و پیروان آنها همه اهل خرد و تعقّل و مروجان تفکّر و اندیشه بودهاند. نگاهی به آیات قرآن، احادیث، سخنان پیامبر(ص) و پیروانش، این نکته را آشکار می سازد که دین اسلام، دین منطق، استدلال و مطابق با عقلانیت و فطرت انسانی است. در باب حجیت و اعتبار عقل از منظر دین اسلام مىتوان به آیات و روایات فراوانى استناد و استشهاد کرد. در قرآن کریم 49 بار مشتقات عقل، 18 بار مشتقات فکر، 20 بار مشتقات فقه و صدها بار علم و مشتقّات آن به کار رفته است. در احادیث اسلامی هم، دانش و خردورزی تکریم شده و درباره ارزش و اعتبار آن مسایل بسیاری مطرح گشته است. از جمله اینکه عقل حجت باطنی، هدیه الهی، برترین عبادت، بهترین دوست و نشانه خردورزان قلمداد شده است. آموزههاى فراوانى در اسلام وجود دارد که به پرورش عقل و شکوفایى ذهن و فکر بشر مربوط مىشود. مثل تأکید و ترغیب اسلام نسبت به تعلیم و تعلّم و تفکر و تعقل و تدبیر و عاقبت اندیشى در امور و پرهیز از زیاده گویى و همچنین تحلیل و نقادى سخنان دیگران و سؤال کردن در مورد مجهولات که یکى از بهترین روشها براى پرورش عقل و فکر است. این آموزهها در اسلام، نشانگر نگاه مثبت اسلام به عقل و عقلانى بودن این دین است، دینی که عقاید و اخلاقیات آن تماماً بر پایه عقلانیت است، حتی در فروعات ریزفقهی هم موردی خلاف عقل ندارد. در این مقاله، دیدگاه اسلام به خردورزی و عقلانیت در زندگی انسان، و جایگاه عقل و خرد در تفکر اسلامی با استناد به آیات و روایات بررسی شده است.
|