|
چکیده
|
اندیشه های کلامی شیخ ابوالفتوح رازی را می توان از کتاب تفسیر بسیار ارزشمند وی به نام روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن بدست آورد. شیخ در این کتاب خود به مباحثی چون توحید، صفات خدا، تکلیف، جبر و اختیار، قضا و قدر، گناهان، توبه، شفاعت، ایمان و کفر، ثواب و عقاب، امر به معروف و نهی از منکر توجه کرده است. او با سبک واعظانه خود در تفسیرش با انتخاب روش کلامی قدماء، به غلات و مرجئه و قدریه تاخته است و در اکثر موارد به دو فرقه مهم موجود در عصر خود، یعنی معتزله و اشاعره، اشاره کرده و با ذکر ادله آنها و یا عدم ذکر آن، به رد آرای آنها می پردازد و هدف او دفاع از عقاید امامیه و تبیین و توجیه آیات، طبق نظریه ایشان است. شیخ ابوالفتوح در اصول دین، برای دسترسی به یقین، به دلایل عقلی و روایات متواتر تمسک کرده و از ظن و خبر واحد و از ظواهر ظنی احتراز می کند. او در تفسیر برخی از آیات قرآن کریم به نقل اقوال پرداخته و نظر مختار خود را اظهار کرده است. ضمنا دلایلی هم که برای صحت گفتار خود می آورد، صرفا ادله سمعی و نقلی نیست بلکه اغلب از عقل هم استمداد می جوید. تفسیر شیخ در علم کلام و عقلیات بیش از سایر تفاسیر مداخله نموده اما غالبا از حد تفسیر پای بیرون نهاده است و تشکیکات و مجادلات خارج از مدلول آیات را، که در تفسیر به آنها نیاز نیست، هم آورده است.
|