|
چکیده
|
حرمت ربا یکی از مهم ترین اصول حاکم در حقوق اسلامی است. مبنای حرمت ربا در حقوق اسلامی بدر ممنوعیت ظلم و استثمار دیگران استوار است. از این رو، مقابله با اخذ دریافت مازاد بر اصل مال، هم در گذشته و هم در حالامروز حاضر، محل بحث و نظر بوده و سعی تلاش شده است تا در قالب های مختلف گوناگون، من از جمله انعقاد قراردادهای مبادلاتی و مشارکتی، از این ممنوع شرعی اجتناب پرهیز شود. قراردادهای مبادلاتی و مشارکتی از قراردادهای سودآوری است که در سه گروه از تسهیلات مشروط به « شرط ضمان»، « شرط تملیک» و « شرط جعالۀه ثانویه» منعقد می شود. ماهیت و مختصات این سه شرط توأام و همراه با مقرراتی است که قرارداد منعقده را از بعد ربوی دور کرده و جهتی سمت و سویی غیر از معاملۀه ربوی به تسهیلات بانکی می دهد و در توجیه سود، تعلیل عقلانی و حقوقی، یعنی تأثیر زمان در نوسان بهای موضوع و اندراج شرط ضمان نسبت به اصل سرمایه و حسن اجرای آن را، ارائه می دهد.
این تحقیقپژوهش، به شیوۀه توصیفی و تحلیلی دو توجیه فوق یادشده را به همراه روند قانونی سود تسهیلات بانکی بررسی کرده و بر لزوم نظارت بانک در اجرای مناسب و صحیح تسهیلات بانکی به منظوررای دوری از موانع ناظر به ربا و رفع شبهه از سود بانکی تأکید کرده و بیان داشته است که کوتاهی در نظارت، مستلزم و مستوجب دو زمینۀه فرار از ربا برای بانک ها خواهد بود؛ یکی تثبیت وساطت پولی بانک، و دیگری معاوضۀه انتفاعی صِرف اوراق نقدی.
|