|
چکیده
|
فتوت و جوانمردی علاوه بر اینکه ریشه در تاریخ ایران دارد با شیوه و راه و روش زندگی برخی اصحاب پیامبر (ص) به ویژه امام علی (ع) پیوند خورده است. به مرور در میان برخی اصناف و پیشه وران شهری چنین شیوه و روشی و آداب معنوی ناشی از آن رواج زیادی یافته و تا پیش از تحولات دوره مدرنیته تداوم یافته است.
در پی رشد و شکوفایی حیات شهری در تبریز پس از دوره ایلخانی فعالیت های اقتصادی و صنعتی به صورت کارگاهی در آن گسترش یافت. تجمع کارگاه های تولیدی در منطقه یا قسمتی خاص از بازار و تداوم سنت های تشکیلاتی ادوار گذشته سبب ایجاد تشکیلات صنفی مختلف گردید. اصناف و پیشه وران علاوه بر آنکه با جریان کار و تولید در ارتباط بودند از رسوم، باورها و آداب جوانمردی پیروی می نمودند. بر این اساس اکثر پیشه وران علاوه بر عضویت در گروه شغلی، عضوی از گروه جوانمردان نیز به شمار می آمدند. ایشان از رسوم، باورها و آداب خاصی پیروی نموده به تقویت روحی و جسمی خود با انجام ورزش های خاصی می پرداختند. این پیوند دوسویه سبب گردید پیشه وران در حرکت ها و قیام های سیاسی و به ویژه جنبش های اجتماعی به ایفای نقش بپردازند. ایشان در کنار فعالیت های تولیدی و اقتصادی با توجه به مرام خود به حفظ نظم محلات، دفاع از ستمدیدگان و نوامیس مردم محل زندگی خود اقدام می نمودند. در شورش سال های 981-979 ﻫ علیه ظلم و تعدی مأموران محلی و وضعیت نابسامان اقتصادی تبریز، همچنین دفاع از شهر در مقابل هجوم قوای متجاوز عثمانی، اصناف و پیشه وران نقش مهمی بر عهده داشتند. در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع و مآخذ موجود به مطالعه پیوند اصناف و پیشه وران با جریان فتوت در سده دهم هجری در شهر تبریز پرداخته شده و تلاش می شود پاسخی به این سؤال بیابد: آیا می توان پیوندی میان آیین فتوت و شورش پیشه وران تبریز در دوره شاه تهماسب صفوی برقرار نمود؟
|