|
عنوان
|
سیمای دوگانه خدای اِنکی(اِآ) دراساطیر بین النهرین
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
اِنکی(اِآ)، دوگانگی رفتاری، نظم کیهانی، اسطوره های میان رودان
|
|
چکیده
|
اِنکی»، لفظی سومری و «اِآ»، عنوانی آکدی/بابلی برای رب ّالنوع آب های تازه در فرهنگ بین النهرین باستان است. با توجه به اثربخشی و کارکِردهای آب در معیشت مردم باستان و نیز باعنایت به نمادپردازی های آب در اساطیر، خدای اِنکی(اِآ) در اساطیر بین النهرین برخوردار از اهمیت و حضوری ویژه بوده و خویشکاری های متعدد و متنوعی دارد: حیات بخشی، باروری، تطهیر، شفادهی، جادوگری، حکمت و تدبیر، که همۀ آنها بطور ویژه ای با نظم کیهانی همسویی دارد. ظاهراً ایزدان بین النهرین باستان را با تسامح می توان «ایزدان نظم» یا لاأقلّ «ایزدانِ تحت الشعاعِ نظم طبیعی» قلمداد کرد. اِنکی(اِآ) آنو (رب النوع آسمان) و انلیل (رب النوع سیل و طوفان)، تثلیثی را برای استقرار و ابقای نظم طبیعی امور شکل می دهند و با توجه به «بیکاره بودن» خدایان آنو و عدم کلی-نگری خدای انلیل، نقش خدای انکی در زمینۀ استقرار و ابقای نظم طبیعی امور پررنگ تر می شود. خدای اِنکی(اِآ)، به منظور برقراری یا حفظ نظم طبیعی امور، تصویری دوگانه از خود به نمایش گزارده و گاهی بر لَه و در گاهی دیگر علیه انسان رفتار می کند؛ برای نمونه، او در اسطوره سیل و طوفان بشریت را از انهدام کلی می رهاند و با افشای احکام خدایان به نفع انسان عمل می کند، در حالی که در اسطوره آداپه، علیه بشر رفتار کرده و مانع جاودانگی او می گردد. همچنین می توان حضور فراگیر اِنکی(اِآ) در اساطیر را با توجه به اهمیّت آب در تمام شئون حیات بشری، مثلاً کشاورزی، تبیین کرد و تک گویی ها و آشکارسازی احکام و رموز خدایان برای انسان توسط او را می توان از صوّر وحی اولیۀ تلقی کرد. پژوهش حاضر در صدد بوده تا با استناد به منابع کتابخانه-ای، به روش توصیفی-تحلیلی، فلسفۀ تضاد رفتاری و سیمای دوگانۀ خدای انکی (اِآ) را در اساطیر بین النهرین تبیین کند و حفظ نظم طبیعی امور را دلیل آن دانسته است: چنان نظمی که مطابق آن، قلمرو خدایان و انسان ها مجزا و در کنار هم ابقا شوند.
|
|
پژوهشگران
|
سجاد دهقان زاده (نفر اول)، مهرنوش فکری (نفر دوم)
|