|
چکیده
|
شنکره چاریه،حکیم الهی، رهبردینی و مروّج مکتب ادویته ودانته معروف ترین و بانفوذترین متفکردینی هند است. درتاریخ فلسفۀ هند هیچ نامی شناخته تر از او و هیچ مکتبی مؤثرتر از مکتب او وجود ندارد. در فلسفه هند تاریخ حیات شنکره چندان روشن نیست. برخی او را از بزرگان سده هفتم میلادی دانسته اند. اما دیدگاه داسگوپتا در باب تاریخ حیات شنکره درست تر به نظر می رسد. (Daspupta, 1/427) در میان متفکران هندی ، آراء شنکره ، حکیم و شارح بزرگ آیین ودانته قابل توجه است و از آنجا که وی مدون مکتب ودانتای عاری از ثنویت می باشد، مسأله حکمت از اساسی ترین پایه های نظام عرفانی اوست. پرسشی که در اینجا قابل طرح است این است که حکمت از نظر شنکره چیست؟ از دیدگاه شنکره حکمت، شناخت واقعی است نه تحصیلی و نه خلق کردنی بلکه امری است ظهوری و تجلّی شدنی و هرگونه ادراک تنها ابزاری است برای الهام حکمت در وجود انسان.(رحیمیان ، 1394) در اندیشه شنکره حکمت دارای مراتب، سطوح و یا درجات بالا و پایین است. مطابق این عقیده ، حکمت از نظر شنکره دو سطح دارد: 1-حکمت متعالی یا (سرّی و باطنی) یا پاره ویدیا که ویژه خواص و فرزانگانی است که پس از تأملات و ریاضت ها و تهذیب نفس بدان دست می یابند. 2-حکمت متعارف یا همگانی یا اپاره ویدیا که همان دیدگاه یا معرفت تجربی متعارف است. حکمت متعالی یا سرّی نگرشی متافیزیکی به هستی دارد درحالی که حکمت فروتر یعنی ظاهری و متعارف از جهان تفسیری عموماً دینی عرضه می کند. (sankaracarya, 27. Dasgupta, 1/442)پرسشی که در اینجا قابل طرح است این است که منابع حکمت از نظر شنکره کدام اند ؟ از نظر شنکره سه منبع حکمت وجود دارد که عبارت ند از "پرتیکسه"(Pratyksa) یا ادراک حسی،" اَنومانه(Anumana)"یا تعقل و استدلال و" شبده"(Sabda) یعنی کلمات و متون منزل یا شروتی.(CF: Deussen, 47, Flood, 71) از میان آن سه منبعی که شنکره مطرح می سازد شبده از همه مهمتر و به اعتقاد شنکره منبع اصلی حکمت متعالی است. در نتیجه شبده منبع حکمت متعالی است. این در حالی است که ادراک حسی و استدلال منابع علم و حکمت فروتر و متعارفند. این دو سطح از حکمت با دوجنبۀ تنزیهی و تشبیهی برهمن یعنی نیرگونه برهمن و سگونه برهمن نیز مرتبط اند.(شمس،268) با این وصف می توان گفت که حکمت در نزد شنکره، امری ذومراتب است. گاهی مقصود از آن همان علم ودانش ظاهری است که م
|