|
چکیده
|
رابطه صور ارتسامی با آفرینش موجودات از منظر ابن سینا 1
منصور ایمانپور 2
چکیده
بدون تردید، یکی از دغدغههای اساسی ابن سینا در الهیات بالمعنی الاخص، همان تبیین نظام مند
علم واجب تعالی بود. او درصدد ارائه طرحی بود که بدون خدشه به بساطت ذات واجب تعالی، علم
مطلق او را هم تبیین کند؛ علمی که در عین جامعیت، از غبار تغییر نیز در امان باشد. شیخ الرئیس
از منظر ابن سینا، از » صور « را مطرح کرد. این » صور ارتسامی « برای دستیابی به این هدف، نظریه
تعقل ذات واجب تعالی برخاسته و لوازم ذات و اسباب موجودات عینی محسوب میشوند و علم
واجب تعالی به موجودات از طریق علم به آن صور حاصل میشود. شالوده اصلی این رأی، همان
رابطه سببیت و مسببیت میان صور مذکور و موجودات عینی است. اگرچه این رابطه، هم در آثار
ابن سینا منعکس شده است و هم در تفاسیر شارحان و منقدان نظر شیخ، ولی همین نکته در ماجرای
آفرینش موجودات کثیر به کلی نادیده گرفته شده است و ابن سینا هیچ اشارهای به نقش و سهم صور
ارتسامی در آفرینش عقل نخست و عقول و افلاک نمیکند و به صراحت میگوید که عقل نخست
بی واسطه از واجب تعالی صادر میشود و عقول و افلاک و متغیرات نیز از همدیگر صادر میشوند؛
بنابراین، در بحث علم واجب تعالی، از سببیت صور مرتسمه بر موجودات سخن گفته شده است و در
هنگام تشریح نحوه صدور موجودات از واجب الوجود بسیط، از نقش صور ارتسامی در آفرینش
موجودات سخنی به میان نیامده است و همین امر، ناسازگاری موجود در این طرح را به ذهن متبادر
میکند.
واژگان کلیدی
|