|
چکیده
|
بدون تردید، مبنای نخست حکمت متعالیه در بعد هستی شناسی، همان اصالت وجود است که بر اساس آن، چیزی جز وجودها و آثار وجودی آن ها در دار هستی یافت نمی شود . ملاصدرا در جاهای مختلف آثار خویش، آشکارا بیان می کند که معرفت حقیقی به وجودات تنها از طریق علم و کشف حضوری و شهودی میسّر است.
پرسشی که اینجا، خودنمایی می کند، این است که چگونه می توان بر اساس اصالت وجود، به وجودات، علم حضوری و مفهومی و حصولی پیدا کرد و چنین علمی تا چه حدّی می تواند ما را به شناخت حقیقی رهنمون شود؟
پاسخ اجمالی این است که علاوه بر علم حضوری با همه اقسامش، از طریق معقولات ثانیه فلسفی - که عمدتاً مأخوذ از مشهودات حضوری هستند - و مفاهیم ماهوی نیز می توان تا حدودی به موجودات خارجی معرفت پیدا کرد. افزون بر ادراکات حضوری و حصولی عقلی، از طریق حواس نیز با موجودات محسوس مواجه می شویم و از طریق همین مواجهه به آن ها علم پیدا می کنیم.
بنابراین اقسامی از علم حضوری و مفهومی(عقلی) و حسی به موجودات داریم و ابواب معرفت انسان به موجودات مفتوح است؛ لکن باید دانست که هر معرفتی حدّ و چارچوب خاصّی دارد و دانستن این حدّها و سهم ها و اعتراف به برخی ناتوانی ها، خود بخشی از حکمت است.
|