|
چکیده
|
گلرنگ زراعی با نام علمی .Carthamus tinctorius L به تیره مرکبان تعلق دارد. گلرنگ با اسامی زعفران بدل ، زعفران خاردا ، زعفران رنگرزی و ... نیز شناخته می شود. خاستگاه این گیاه مناطقی واقع در بین قسمت های شرقی مدیترانه و خلیج فارس می باشد (ناصری، 1375). گلرنگ یکی از گیاهان روغنی و بومی کشور است. وجود انواع تیپ های وحشی که در سراسر کشور پراکنده اند نشان از سازگاری خوب این گیاه با شرایط آب و هوایی ایران دارد (احمدی و امیدی، 1375). جنس Carthamus دارای 25 گونه مهم است که تنها C. tinctorius گونه زراعی آن در دنیا محسوب می شود (فروزان 1378). گمان می رود که گونه زراعی گلرنگ از گونه های وحشی Carthamus lanatus یا Carthamus oxyacantha و به احتمال زیاد از Carthamus palaestinus جد وحشی گلرنگ زراعی به تکامل رسیده باشد (زینلی، 1378). سابقه کشت این گیاه در مصر به 4000 سال و در چین به 2000 سال قبل می رسد. این گیاه ضمن اینکه به عنوان یک گیاه دانه روغنی شناخته می شود، دارای خواص دارویی نیز می باشد (Anonymous, 2010). در حال حاضر، گلرنگ در مقیاس محدودتر به صورت تجاری در هند، ایالات متحده، مکزیک، اتیوپی، قزاقستان، استرالیا، آرژانتین، ازبکستان، چین، پاکستان، اسپانیا، ترکیه، کانادا و ایران کشت می شود. سطح زیر کشت و تولید گلرنگ در سراسر جهان، گواهی بر تغییرات گسترده این محصول در گذشته دارد. تولید بذر گلرنگ در جهان از 487000 تن در سال 1965 به 1007000 تن در سال 1975 افزایش و پس از آن در سال 1985 به 921000 تن کاهش یافت (Anonymous, 2002). مکزیک بزرگترین تولید کننده گلرنگ در جهان تا سال 1980 با سطح زیر کشت 528000 هکتار بوده است، به طوری که در سال 1980-1979 تولیدی بیشتر از 600000 تن داشت، ولی در سال های اخیر، سطح زیر کشت و تولید گلرنگ در مکزیک کاهش یافته است. تولید تجاری گلرنگ در آمریکا در دهه 1950 آغاز شد و سطح زیرکشت آن به سرعت تا 175000 هکتار در ایالات کالیفرنیا، نبراسکا، آریزونا و مونتانا افزایش یافت. در سال 2006 میلادی بیش از 100000هکتار کشت می شود (Esendal, 2001).
|