مشخصات پژوهش

عنوان	مساله حق و تکلیف از نظر اشاعره و امامیه (با محوریت غزالی و خواجه طوسی)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	حق، تکلیف ،اشاعره،امامیه، غزالی،خواجه طوسی.
چکیده	در غرب ، انسان گرایی واکنشی به رویکرد سنتی ، مبتنی بر برداشت تکلیف محورانه از دین است . توضیح مطلب این است که با پیشرفت هایی که در علوم مختلف در غرب به وجود آمد و همچنین در نتیجه، تحریف هایی که در دین مسیحیت به وجود آمده بود و در سایه آن تحریف ، انسان در ذلت وخواری به سر می برد وجایی برای افکار و اندیشه های او وجود نداشت ، طبیعتا دین جایگاه خود را در بین مردم از دست داد. موضوع حق و تکلیف،از آن جهت که در متون دینی (کتاب و سنت ) به کار رفته ، از گذشته بسیار دور مورد توجه و دقت اندیشمندان اسلامی ، قرار گرفته است.استعمال واژه حق ، حکم و تکلیف در در آیات و روایات انگیزه اصلی عالمان دینی برای تحقیق آن شده است. برای حق معانی زیادی آورده شده ، در بحث کنونی موردنظر نیست، بلکه مقصود از حق در دانش حقوق، حق در برابر تکلیف است: در این معنا، حق چیزی است که به نفع فرد و بر عهده دیگران، و تکلیف چیزی است که بر عهده فرد و به نفع دیگران باشد؛ به بیان دیگر، «حق» برای فرد محق و مستحق و «تکلیف» برای فرد مکلّف است ؛ تکلیف فتوابردار است، اما حق چنین نیست.(جوادی آملی ،1384،ص 35 ). سوال این است که آیا انسان حق دارد یا تکلیف، مکلف است یا صاحب حق ؟متکلمان شیعه و در راسشان خواجه طوسی بر این باورند که خداوند نیز براساس ضوابط اعم از ضوابط عقل نظری و عملی ، عمل می کنند و به عبارتی تصمیمات خداوند تابع حق است و چنین نیست که التزام به این ضوابط برای او محدودیت ایجاد نماید.اینجاست که تکلیف لطف تلقی شده ، و برای حق انسان جا باز می شود و حتی تکالیف شرعی نیز برای همین انسان لطف تلقی خواهد شد که جهت پاسخ به نیاز او برای او هدیه و اعطا شده است. بر این اساس خداوند خیرآدمی را می خواهد وتکلیف را لطف خداوند برای کمک به رشد آدمیان یا مشقتی برای بردن ثواب بیش ترمی دانند و آن را بر مبنای مصلحت آدمی توضیح می دهند.این متکلمان حتی در خصوص تکالیف و شرایط آن نیز به گونه ای سخن می گویند که شرایط عقلانی و توان و ظرفیت های بنده در آنها ملحوظ است.(خواجه طوسی،1372 ،ص 318 ) بررسی روشمند و تفصیلی نظرات این طیف فکری در این زمینه،موضوع این پایان نامه است.
پژوهشگران	ساناز رزمجوقاشقای (دانشجو)، منصور ایمانپور (استاد راهنما)، غلامحسین احمدی آهنگر (استاد مشاور)