مشخصات پژوهش

عنوان	تبیین مدلول معنایی عبارت های مشتمل بر تضمین نحوی در جزء های 6 تا 15 با تکیه بر تفاسیر ادبی قرآن کریم
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	تضمین نحوی، تفسیر ادبی، لزوم و تعدی، ایجاز، حرف جر فعل
چکیده	مقدمه در قرآن کریم آیات فراوانی وجود دارد که در آن فعلی که به حسب اصل وضع لازم است به صورت متعدی به کار رفته است؛ و یا فعل متعدی به حرف جر، متعدی به نفسه ظاهر شده برای مثال فعل "رضوا" متعدی به حرف جر "باء" است مانند آیه« رضوا بأنَ یَکونوا مَعَ الخوالف... » ( توبه: 87) در حالی که در آیه ی « وَ لَو أنَّهم رَضُوا ما آتاهم الله... » ( توبه: 59) متعدی به نفسه به کار رفته است. یا فعلی که با حرف جر خاصی استعمال می شد، با حرف جر دیگری به کار رفته است. برای مثال فعل "ظَلَمَ" متعدی به نفسه می باشد و در اکثر کاربردها از جمله در آیه « قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا...» (اعراف: 23) مفعول خود_"أنفسنا"_ را بدون واسطه گرفته است؛ در حالیکه در آیاتی چند از جمله در آیه « ... فَظَلَمُوا بِهَا فَانظُر کَیفَ کانَ عاقِبَةُ الممُفسِدینَ» (اعراف: 103) مفعول خود_ "ها"_ را به واسطه حرف جر گرفته است. تنوع استعمال ماده هدی با حروف جرّ مختلف نمونه مناسب دیگری می باشد. فعل "إهدنا" در آیه « إهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِیمَ» (فاتحة الکتاب: 6) هر دو مفعول خود را بی واسطه گرفته است، در حالیکه در آیه « ...الحَمدُ لِلهِ الَّذِی هَدَانَا لِهذَا...» (اعراف: 43) مفعول دوم خود را با واسطه حرف جرّ "لام" گرفته است یا در آیه « ... هَدَیناهُم إلَی صِرَاطٍ مُستَقِیمٍ» ( انعام: 87) مفعول دوم خود را با واسطه حرف جرّ "إلی" گرفته است. و گاه فعل متعدی به یک مفعول، دو مفعول باواسطه می گیرد برای مثال ماده ی "قضی" در اصل متعدی به یک مفعول صریح است مانند «هُوَ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ طینٍ ثُمَّ قَضى‏ أَجَلا...»(انعام: 2) اما در آیه ی « وَ لَوْ یُعَجِّلُ اللَّهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجالَهُمْ بِالْخَیْرِ لَقُضِیَ إِلَیْهِمْ أَجَلُهُم‏... » (یونس: 11) به دو مفعول صریح و حرف " الی" متعدی شده است مفعول اول همان نائب فاعل( اجَلهم) و مفعول دوم( الیهم) است. نحویان و ادیبان و مفسران این تنوع در استعمالات را تحت عنوان "تضمین نحوی" مورد بحث قرار داده اند. طرح مسئله یکی از نظریاتی که توسط ادبا و مفسران و نحات در رابطه با تنوع و اختلاف استعمال فعل ها با حروف جرّ متعدد، مطرح شده است بحث تضمین نحوی می-باشد. تضمین نحوی به معنای اشراب معنای فعلی در فعل دیگر است تا از لحاظ لزوم و تعدی حکم مرادفش را بگیرد و از این طریق جمله، معنای فعل
پژوهشگران	زهرا فرجی کندجانی (دانشجو)، سجاد محمدفام (استاد راهنما)، سیفعلی زاهدی فر (استاد مشاور)