مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل و بررسی تطبیقی آراء و عقاید ادیان و مذاهب در دبستان مذاهب
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	دبستان مذاهب، تعلیم، کیخسرو اسفندیار، ادیان، الهیات تطبیقی
چکیده	امروزه ما در جهانی زندگی می کنیم که تنوع دینی به نحو فزاینده ای در حال تغییر و اثر گذاری هر آن چیزی است که در اطراف ماست. از این رو هیچ جامعه دینی نیست که قادر باشد خود را از این هجوم در امان بداند. اینجاست که اگر قصد ما فهم و درک این تنوع دینی در وضع کنونی و نیز حفظ و پاسداری از ایمان خود باشد به یقین تمسّک به فهم و تحلیل آثاری که در زمینه الهیات تطبیقی تالیف شده اند، ضروری خواهد بود. (Clooney. 2007, p.47) یکی از آثاری که در زمینه الهیات تطبیقی تالیف شده و در واقع از آثار متأخر پارسیان هند است کتاب دبستان مذاهب می باشد. این کتاب مفصّل ترین کتابی است که در زمینه الهیات تطبیقی به زبان فارسی بین سال های 1055 - 1068 هجری قمری در هند به نگارش درآمده است(سعادت، 1388، 150ص). درباره نام مولف کتاب اختلاف نظرهایی وجود داشته، چنانکه وی را کیخسرو اسفندیار فرزند آذرکیوان، و یا فانی کشمیری و یا سید ذوالفقار علی حسینی اردستانی دانسته اند (برزگر، 1380، 11ص 6 : مجتبایی، 1369، ص21)؛ اما با دست یابی نسخه ای کهن از این کتاب نام نویسنده آن «میرزا ذوالفقار آذر ساسانی» دانسته شد (نجفی برزگر، 1393،ص 84). البته بحث های زیادی نیز برای انتساب وی به آذرکیوانیان همچنان قابل طرح و بررسی است(رک: گشتاسب، 1400، ص47). کتاب دبستان مذاهب به «دوازده تعلیم» تقسیم شده که برخی از تعالیم نیز خود به «نظر» هایی تقسیم گردیده اند. تعلیم اول «در معرفت عقاید پارسیان» است که به پانزده نظر تقسیم شده و در آن از عقاید «سپاسیان»، «سمرادیان»، «آلاریان» و ... سخن به میان آمده است. نویسنده توضیح می دهد که از نظر وی پارسیان همان ایرانیان هستند که البته به نام های دیگری همچون یزدانیان، آبادیان، هوشنگیان و ... نیز نامیده می شوند(کیخسرو اسفندیار، 1362، ج1، ص 5-6). تعلیم دوم «در باز نمودن عقاید هندوان» است و شامل دوازده نظر است که در آن از عقاید متشرعان هند، نظیر ودانته ای ها، سانکهیه ای ها و... بحث شده است. برای نمونه، نویسنده در نظر اول به بیان عقاید میمانسا مبادرت می ورزد و می گوید که از نظر ایشان «قانون کرمه خود به تنهایی برای هدایت و تعیین چگونگی شکل گیری امور جهان کافی است »(کیخسرو اسفندیار، 1362، ج1، ص 122) و یا در نظر دوم نیز به بهگود گیتا می پردازد و آن را از تواریخ معتبر هندوان دانسته که در آن از عناصر پرکریتی و ا
پژوهشگران	هوشنگ شکری (دانشجو)، سعید گراوند (استاد راهنما)، مظاهر احمدتوبی (استاد مشاور)