|
چکیده
|
با بررسی سیر وقایع تاریخ ایران چند قرن پیش از روی کار آمدن صفویان می توان آثار تمایلات تدریجی ایرانیان به اندیشه های شیعیانه را در برخی منابع مشاهده نمود. در خلال این منابع و برخی گزارش ها و اشارات می توان عوامل متعددی را در ایجاد زمینه و بستر تغییر مذهبی شناسایی کرد. لذا گسترش و رسمیت تشیع فرایندی نسبتاً طولانی، بوده که طی چند قرن به تغییری عمیق، پایدار و تأثیرگذار منتهی شده است. از زمان گسترش اسلام و تکمیل اسلام پذیری عمومی، مذاهب چندی در مناطق مختلف ایران وجود داشت و باوجود تأسیس برخی سلسله های شیعی و حمایت ایشان، هیچ گاه تشیع به مرحله ای وارد نشد که به مذهب اکثریت ایرانیان تبدیل شود، ولی در پی فروپاشی دستگاه خلافت فرایندی در ایران آغاز شد که پس از دو قرن و نیم با تغییرات فرهنگی و اجتماعی و گرایش تدریجی به آموزه های شیعیانه موجبات تغییر مذهب فراهم تصادی، رشد اندیشه های صوفیانه ، فراهم شدن زمینه حضور پررنگ شیعیان به ویژه برخی علما و دانشمندان در عرصه های مختلف و فضای نسبتاً بازتر مذهبی این دوره دانست که تا حدودی زاییده شرایط و محیط جدید پس از سقوط دستگاه خلافت بود. لذا این امر را بایستی معلول تغییرات اجتماعی ناشی از عوامل مختلف به ویژه عوامل پیش گفته دانست به مرور در جامعه ایران روی داده و زمینه و بستری مناسب جهت تحولی عمیق و گسترده که نتیجه آن نزدیکی دیدگاه اهل سنت به آموزه های شیعیانه از طریق جریان های صوفیانه بوده فراهم شده است.
|