|
عنوان
|
استعاره مفهومی و زیادت وجود بر ماهیت در فلسفه اسلامی
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
استعاره مفهومی، زیادت وجود، ماهیت
|
|
چکیده
|
مبحث «زیادت وجود بر ماهیت» نخستین بار در آثار فارابی پا به عرصه مباحث متافیزیکی نهاده و در فلسفه ابن سینا جایگاهی رفیع یافته است. تعبیر «عروض وجود بر ماهیت» که نخستین بار توسط ابن سینا برای تبیین این رابطه به کار رفته است، فیلسوفان پس از وی را دچار ابهام هایی نموده و در این میان عده ای را بر آن داشت تا وجود را عرضی خارجی تلقی نمایند. این تلقی از رابطه وجود و ماهیت که ما آن را «استعاره ذهنی باربری» نامیده ایم؛ رابطه وجود و ماهیت را نیز مانند سایر ترکیبات رایج در فلسفه ارسطویی، به مانند رابطه موضوع و عرض تصویر می نماید. در مقابل، ناقدان این دیدگاه با توجه به محذوراتی که این نوع نگرش ایجاد می نماید، قائل به زیادت ذهنی وجود بر ماهیت گردیده اند. بر اساس دیدگاه زیادت ذهنی، وجود معقول ثانی منطقی است و خارج هیچ مصداقی ندارد. اما در این میان و در اثر نوآوری هایی که شیخ اشراق در فلسفه ایجاد نمود، ملاصدرا نگرش دیگری را در خصوص وجود و رابطه میان آن و ماهیت بیان نموده است. ملاصدرا اوصافی را که شیخ اشراق از طریق نور محسوس به نوری حقیقی نگاشت نموده بود، را به وجود نگاشت می نماید. لذا از دیدگاه او وجود و ماهیت به «حد و محدود» شبیه شده و مجددا نظریه زیادت خارجی در قالب جدیدی مطرح می گردد که در آن اشکالات زیادت خارجی مشائی مرتفع می گردد. این قرائت جدید،حاصل استعاره ذهنی «وجود نور است» می باشد، و در این تحقیق، زیادت خارجی متافیزیکی نامیده شده است. پس بر این اساس می توان گفت سه قرائت تاریخی «زیادت خارجی وجود»(مشائی)، «زیادت ذهنی وجود» و «زیادت خارجی متافیزیکی وجود»، حاصل دو استعاره ذهنی در خصوص رابطه وجود و ماهیت است که ما استعاره اول را «استعاره باربری» نامیده ایم و استعاره دوم نیز در ادبیات فلسفی به «استعاره نور» مشهور است.
|
|
پژوهشگران
|
سید علی مومنی (نفر اول)، منصور ایمانپور (نفر دوم)، رضا اکبری (نفر سوم)
|