مشخصات پژوهش

عنوان	نمودهای ایدئولوژی در نقد جامعه شناختی تاریخ بیهقی
نوع پژوهش	مقاله ارائه شده
کلیدواژه‌ها	نمودهای ایدئولوژی در نقد جامعه شناختی تاریخ بیهقی
چکیده	تاریخ بیهقی، اثر برجسته ادبی است که اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی عصر خود را بازگو می کند؛ بالاخص روزگار آشفته و سراسر دسیسه و نیرنگ عصر مسعودی را گزارش می کند که نوخاستگان، به علت جاه و طمع، قدرت و شکوه پیشین را به تاراج می دهند. نقد جامعه شناختی نقدی بیرو نی است و خارج از متن به ارزیابی اثر می پردازد، در این نقد، محیط و عوامل اجتماعی موثر در تکوین اثر، علت فاعلی و غایی تلقی می گردند. ایدئولوژی و قدرت آن از عناصر مهم در این نقد است که در تاریخ بیهقی، می توان قدرت نهان و آشکار آن را دید، غلبه کلام و تفکر اشعری، جبر گرایی، تسلیم در مقابل قضا و قدر، تناقض در اندیشه و داوری و غلبه مفهوم مرگ را می توان از برخی جلوه های ایدئولوژی غالب در تاریخ بیهقی دانست. این فکرهای جزم، در آن زمان چنان مسلط بودند که از بدیهیات و مسلمات فرض می شدند و خود بیهقی، نیز علاوه بر آن که نقش مورخ را در آن عصر ایفا می کرد اعتقاد بدان ایدئولوژی و تسلیم در برابر آن را وظیفه خود و مردم زمانه می دانست بالاخص این امر را درباره ایدئولوژی سلطان و پیروی از او می توان دید. و این ایدئولوژی بسته و خشک، مجالی برای عواطف عالی بشری چون عشق، محبت و ایثار قایل نیست و در تنازع برای بقا، همه با هم می ستیزند که تا همدیگر را از صحنه سیاست و حتی زندگی و تاریخ حذف کنند و می توان آنها را در صفحات این اثر دید چون تاریخ و جامعه، دو مفهومی که در نقد و تحلیل از یکدیگر بهره می برند به همین دلیل، شاید نقد جامعه شناختی ابزاری گویا و مهم برای نقد این اثر تاریخی باشد؛ روش تحقیق در این نوشته، مقایسه ای، استنباطی و تحلیلی است که از ابزارهای اسنادی بهره گرفته است.
پژوهشگران	یدالله نصراللهی (نفر اول)