|
چکیده
|
قرآن کریم اصلیترین منبع استنباط احکام در فقه اسلامی به شمار میآید و بر اساس دیدگاه علمای اصولی ظواهر قرآن در تمام عصرها و برای تمام انسانها دارای حجیت است؛ از این رو تطبیق اصطلاحات بکار رفته در علم فقه و حقوق اسلامی، با مفهوم قرآنی آن حائز اهمیت است. بر این اساس نویسنده در پژوهش حاضر به شیوهی توصیفی- تحلیلی و با مراجعه به کتب تفسیر واژگان قرآنی و کتب فقهی و حقوقی، به مفهومشناسی واژهی «حق» در قرآن کریم و مقایسهی آن با مفهوم اصطلاحی واژهی مذکور در فقه و حقوق پرداخته، و بر آن شده است که واژهی «حق» از منظر لغوی به معنای یک شیء ثابت و غیر قابل انکار است، و در قرآن کریم دارای چهار وجه: ایجاد کننده و پدید آورنده، موجود و پدیده، اعتقاد داشتن به چیزی که مطابق با واقع و حقیقت آن است، و هر کار و سخنی که بر حسب واقع آن طور که واجب است، و به اندازهای که واجب است و در زمانی که واجب است انجام میشود. و در اصطلاح فقهی نیز، حق در دو عنوان عام و خاص استعمال میشود، حق در عنوان عام خود، به معنای ثبوت، یعنی در همان معنای لغوی آن به کار رفته، اما معنای خاص حق عبارت است از اعتباری خاص که نزد عقلا سلطنت بر اسقاط و نقل را در پی دارد، و در کتب حقوقی نیز حق عبارت از: توانایی انسان بر چیزی یا بر انسان دیگر دانسته شده است، که شامل «حق عینی» و «حق دینی» می شود.
|