مشخصات پژوهش

عنوان	نشانه شناسی ادبیات پایداری عراق با تکیه بر رویکرد نشانه شناسی مایکل ریفاتر (مطالعه موردی سعدی یوسف، جواد الحطّاب و یحیی السّماویّ).
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	نشانه شناسی، ادبیات پایداری، مایکل ریفاتر، سعدی یوسف، جواد الحطّاب، یحیی السّماوی
چکیده	در این که نقد، تحلیل و بررسی آثار ادبی از دیرباز مورد توجه منتقدان ادبی بوده است، تردیدی نیست اما به دلیل روش مند نبودن این شیوه ها در گذشته، اغلب این تحلیل ها به برداشت های صرفاً ذوقی از اثر ادبی منجر می شد و بیشتر تلاش ها مبتنی بر دست یابی به نیت مؤلف بود. اما در دو قرن اخیر شیوه های جدید در نقد ادبی مطرح شده اند که غالباً از اساس و چهارچوب مشخص و علمی برخوردارند. نشانه شناسی یکی از این روش هاست و کار آن «مطالعه ی نظام-مند همه ی عواملی است که در تولید و تفسیر نشانه ها یا در فرآیند دلالت شرکت دارند» (مکاریک،1383: 326). نظریه مایکل ریفاتر یکی از این نظریه های علمی و دارای چهارچوب است. این الگو دارای قواعدی است که خود ریفاتر آن ها را «بازتاب های جهانی زبان و ادبیات» (Rifateer,1978:9) معرفی می کند. تحقیقات نشان می دهد پیاده سازی این الگو بر روی اشعار زبان های دیگر امکان پذیر است و فرض ما بر این است که رویکرد ریفاتر، با توجه به ظرفیت-های نظری و دستاوردهای عملی که تاکنون در ارتباط با تحلیل اشعار اروپایی داشته، توانای تحلیل شعر معاصر عربی را داراست همانگونه که نمونه های بارزی از آن را بر روی پژوهش های شعر فارسی می توان مشاهده کرد. از آنجا که پیاده سازی این نظریه بر روی شعر معاصر عربی، پژوهش جدیدی است و تاکنون درباره این موضوع تحقیقی در ایران صورت نگرفته است و نگارنده تنها یک نمونه از این کار را بر روی شعر عربی در کشور مغرب مشاهده کرد؛ هر چند که نگارنده نتوانست بدان دست یابد و ناگزیر به فهرست مطالب آن اکتفا نمود که در آن نیز نویسنده در فهرست عناوین به هیچ یک از عناصر این نظریه نپرداخته بود و ظاهراً به پیاده سازی آن بصورت کلی و ذهنی بر روی متن اکتفا کرده بود. لذا بر آن شدیم تا به بررسی و تحلیل نشانه شناسی شعر پایداری عراق در نمونه هایی از اشعار اجتماعی و سیاسی شاعران معاصر و مشهور (سعدی یوسف، یحیی السّماوی و جواد الحطّاب) که از سردمداران شعر مقاومت عراق و جهان عرب هستند، بپردازیم تا ضمن معرفی الگوی ریفاتر و تبیین کارکرد این نظریه بر روی شعر معاصر عربی، اشعار این شاعران را به دور از برداشت های صرفاً ذوقی و یا توجه به حضور مؤلف در متن، بلکه با تکیه بر نشانه ها و کارکرد های آن ها در متن مورد بررسی قرار دهیم و به معنایی که از شبکه های به هم پیوسته نشانه های متن برخاسته دست یاب
پژوهشگران	فاطمه تنها (دانشجو)، مهین حاجی زاده چقوشی (استاد راهنما)، عبدالاحد غیبی (استاد مشاور)، ابوالحسن امین مقدسی (استاد مشاور)