مشخصات پژوهش

عنوان	شکل شناسی مثنوی های فارسی بر مبنای سنت های ادبی (از آغاز تا پایان قرن هفتم )
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	شکل شناسی، مثنوی، سنت های ادبی، متن، پیرا متن
چکیده	چکیده : قالب مثنوی به دلیل ویژگی ممتاز و بارز آن در قافیه پردازی ، یکی از پردامنه ترین قالب های شعر فارسی است. و بزرگترین شاهکارهای ادبی زبان فارسی در این قالب شعری سروده شده است . قالب مثنوی در دوره های مختلف تاریخی از نظر شکل و محتوا متفاوت بوده و بطور کلی در سه بخش عمده ی حماسی ، غنایی و عرفانی (عرفانی – تعلیمی) و عمدتا در قالب طرح های بلند و کوتاهِ داستانی ، بصورت رمزی و تمثیلی و... بیان می شود . برای شناخت و اشرافیت دقیق بر این منظومه ها و نیز بیان وجوه افتراق و اشتراک آنها بهترین راه ، پی بردن به فرم و ساختار آنهاست . در پژوهش حاضر ضمن مطالعه ی بیرونی مثنوی های دوره ی مورد مطالعه ، به مطالعه ی درونی این منظومه ها، یعنی شکل و فرم حاکم برآنها پرداخته می شود ؛ دراین راستا سه محورعمده یعنی ؛ دیباچه ، متن (کانون مرکزی ) و خاتمه ی (پایان بندی ) مثنوی های بلند حماسی، غنایی ، عرفانی (عرفانی – تعلیمی ) از آغازتا پایان سده ی هفتم هجری مورد بحث وبررسی قرار می گیرند با عنایت به اینکه بنیادِ گفتمانِ جهانی دربارة ادبیات بر اصولِ سه گانه ی ارسطویی استوار است ، سیر تاریخی ادبیات فارسی نیز تا حدودی به تاسی از ادبیات جهان از حماسه به شعر غنایی و سپس به شعر تعلیمی و عرفانی است. هدف ما دراین نوشتار بررسی فرم حاکم برمتن و پیرامتن منظومه های بلند فارسی از حیث پای بندی به سنت های حاکم بر آثارادبی یا عدول از هنجارهای معمول و متعارف عصر شاعراست. از آنجا که قالب مثنوی مانند سایر قالب های شعر فارسی در برخورد با زبان وفرهنگِ ادبیات عرب به وجود نیامده واز دستاوردهای فرهنگی برخاسته از ادبیات اصیل زبان و ادبیات فارسی می باشد شناخت علمی این قالب نوبنیاد وچرایی پدید آمدنِ آن از اهدافِ عمده ی این رساله می باشد .
پژوهشگران	علی حاجی زاده خراجو (دانشجو)، رحمان مشتاق مهر (استاد راهنما)، یدالله نصراللهی (استاد مشاور)