|
عنوان
|
تحلیل نشانه شناسی قصیدۀ «المتنبّیِ» جواد الحطّاب با تکیه بر نظریۀ نشانه شناسیِ شعرِ مایکل ریفاتر
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
نشانه شناسی مایکل ریفاتر جواد الحطاب المتنبّی ماتریس
|
|
چکیده
|
چکیده
یکی از دستاوردهای مایکل ریفاتر در زمینۀ درک دلالتهای زبانی و ژرفساخت متن، نظریۀ نشانهشناسی شعر اوست. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نشانهشناختی در صدد است فرآیندهای نشانهپردازی قصیده «المتنبّی» جواد الحطاب؛ شاعر معاصر عراقی را بر اساس نظریه ریفاتر در دو سطح خوانش اکتشافی و پسکنشانه بررسی و تحلیل نموده تا به لایههای پنهان متن، ایدۀ محوری و رابطۀ بینامتنی آن با دیگر متون دست یابد. شاعر در این قصیده با بازخوانی گذشته تاریخی و اسطوری و با محکوم کردن اوضاع کنونی، فریاد انتقاد و تغییر سر میدهد و با بهکارگیری شخصیتهای تاریخی، دینی و اسطوری به ترسیم اوضاع کنونی عراق و ایدئولوژیهای خویش میپردازد. در سطح نخست (اکتشافی)، مخاطب با تصویرهای رمزآلود از دوران حکومت خلفای عباسی و متنبّی شاعر روبهرو میشود که صرفاً مجموعهای از اخبار متناقض و متضاد است که خواننده خلاق را اقناع نمیکند؛ اما در خوانش سطح دو (پسکنشانه) با بهره جستن از توانش ادبی و گذر از سطح محاکاتی به سطحی بالاتر و بررسی عناصر «غیردستوری» و نشانهپردازیِ هر یک از آنها، به «انباشتها» و «منظومههای توصیفی» دست مییابد که بیانگر فضای فکری مسلط و حاکم بر قصیده است. سپس با کشف هیپوگرام به دلالتهای معنایی و ضمنی متن دست یافته و در نهایت به تحصیل ماتریس یا خاستگاه اصلی متن نائل میگردد. تحلیل این قصیده نشان میدهد ایدۀ محوری متن، نقد فضای آفتبار جامعه عراق، اعتراض و انتقاد از سیاستهای ناکارآمد حاکمان و مشروعیتزدایی از سلطه حاکم با تکیه بر استراتژی بینامتنیت و ریشخند و ناسازواری است
کلیدواژه ها
|
|
پژوهشگران
|
فاطمه تنها (نفر اول)، مهین حاجی زاده چقوشی (نفر دوم)، ابوالحسن امین مقدسی (نفر سوم)، عبدالاحد غیبی (نفر چهارم)
|